De VVD heeft weinig geleerd van de excessen in Europa van de afgelopen jaren en wil doorgaan op de ingeslagen weg. Het concept-verkiezingsprogramma belooft minder regels en dus meer kans op uitbuiting van werknemers. Gelukkig valt er wat te kiezen. Linkse partijen in Europa, waaronder de PvdA, erkennen dat het socialer en rechtvaardiger moet.
Halverwege de jaren ’90, toen Nederland paarse kabinetten kreeg, verdween langzaam de klassieke links-rechts verhouding uit het debat. De enige partij die zich nog links noemt is GroenLinks, maar je kan je steeds meer afvragen wat er links is aan die partij. ‘Rechts’ is een beetje een vies woord. De extreem-rechtse centrumpartij noemde zich “Centrumpartij” en Trots op Nederland, wat natuurlijk ook gewoon een rechtse splinterclub was, noemde zich ook ‘niet links, niet rechts, maar recht door zee’.
Wie dacht dat de klassieke verhoudingen tussen links en rechts met het verdwijnen van die tegenstellingen in de taal daarmee ook uit de politiek verdwenen, komt bedrogen uit. In Nederland is dat soms moeilijk te zien, maar in Europa zijn de verschillen duidelijk en relevant. Ik noem twee voorbeelden: het Europese verkiezingsprogramma van de VVD en de discussie waar onze minister van Sociale Zaken, Lodewijk Asscher, in verzeild is geraakt.
De Europese samenwerking is uitgevonden om door Economische samenwerking vrede en voorspoed te brengen. Door die samenwerking was het mogelijk makkelijker, sneller, beter en goedkoper met elkaar zaken te doen. Bedrijven profiteren daarvan en verdienen meer geld. En dat is prima; want bedrijven waar het goed mee gaat zorgen voor werkgelegenheid, innovatie en welvaart. Maar het is niet allemaal zonneschijn.
Misbruik
Om te beginnen: meer mogelijkheden voor ondernemers betekent ook dat sommige bedrijven de grenzen opzoeken, mazen in de wet vinden, en werknemers uitbuiten of sluwe juridische en fiscale constructies opzetten om belastingen of sociale lasten niet of nauwelijks uit te laten betalen of af te dragen. Zeker waar dit op grote schaal gebeurt, is dat een enorm probleem.
Omdat het makkelijker is om bedrijven van land naar land te verplaatsen, is het mogelijk om belastingen te ontwijken of zelfs geheel te ontduiken. Er wordt geschat dat de nationale schatkisten op deze manier in Europa ongeveer 1 biljoen euro mislopen. Een biljoen euro. Laat dat even op je inwerken: dat is meer dan er in heel Europa aan zorg wordt uitgegeven.
Het antwoord ligt voor de hand: dat het bedrijfsleven profiteert van de economische samenwerking is prima. Maar zorg ervoor dat er ook wat gebeurt aan de nadelen. Bescherm de werknemers beter en pak illegale constructies aan.
VVD: meer van het verkeerde recept
De VVD kiest hier duidelijk niet voor. In het concept-verkiezingsprogramma staat dat de partij zich zal inzetten voor minder regels en ‘het tegengaan van oneigenlijke uitsluiting van werknemers uit andere lidstaten door nationale regels’. Â Het is natuurlijk toe te juichen dat de partij bedrijvigheid wil stimuleren. Maar als je de VVD haar gang laat gaan, zullen de negatieve gevolgen van de Europese samenwerking alleen maar toenemen.
Juist de Nederlandse eurocommissaris Neelie Kroes (ook van VVD-huize) had kritiek op Lodewijk Asscher toen hij – terechte –  zorgen over negatieve aspecten van arbeidsmigratie verwoordde. Gelukkig hebben we ook bondgenoten: de verantwoordelijke eurocommissaris LászlĂł Andor onderkent het probleem, en binnenkort zal met alle ministers van Sociale Zaken van de EU-lidstaten besproken worden hoe groot het probleem nu werkelijk is, en wat er aan te doen valt. In Nederland gebeurt al het een en ander: hogere boetes en ketenaansprakelijkheid.
Dat de ene Eurocommissaris kritiek heeft en de andere hem deelt, is geen toeval: Neelie Kroes is van de VVD en László Andor van de Hongaarse socialistische partij.
Het is links tegen rechts, en de verkiezingen zijn begonnen. De inzet van rechts is duidelijk: ‘laat het bedrijfsleven gewoon zijn gang gaan’. De inzet van links moet zijn: een sociaal Europa dat voor iedereen werkt.
