Europa heeft een mentaliteitsverandering nodig. We moeten weg van het vooral denken aan groei door loonsverlaging, wat ten koste gaat van de mensen die dat loon hard nodig hebben. Europese politici moeten minder kijken naar de techniek en meer naar de mensen voor wie zij werken.
Het moet ergens aan het eind van de vorige eeuw zijn geweest dat ik met mijn oudoom onderweg was naar Goes en hem vroeg hoe het toch kwam dat hij, zijn broer en in ieder geval Ă©Ă©n van zijn drie zussen, kinderen van een veehandelaar uit Bellingwolde, aan het begin van die eeuw allemaal voor het communisme kozen? En daar zo aan vast hielden?
Hij legde me uit dat zij in de jaren ’20 zagen dat in Rusland de kleine boeren en arbeiders het voor het zeggen hadden gekregen. Zij waren tieners en sappelden in een gezin waar de meesten werkten als dagarbeider voor grote herenboeren. “Wat daar in Rusland gebeurde, dat wilden wij ook”.
Mijn ooms waren politiek activisten die je nu zelden meer tegenkomt. Het was een andere generatie. Er is al veel over geschreven, dus ik onthul geen geheimen als ik zeg dat de ene hoofdredacteur van de Waarheid was, en de andere ervan verdacht werd dat zijn kleine handschoenenfabriekje een dekmantel was voor het doorsluizen van fondsen uit Tsjechoslowakije naar de CPN.
Hoe dan ook: politiek was niet slechts vrijetijdsbesteding en al helemaal niet alleen maar een baan.
De Sovjet-Unie, de Waarheid, de CPN en Tsjechoslowakije bestaan allemaal niet meer. Bellingwolde is na een herindeling onderdeel van de gemeente Bellingwedde en het communistische experiment is voorbij. De droom om een maatschappij op te bouwen op goede bedoelingen is ingehaald door de realiteit van de menselijke aard. En bovendien: de verschillen, althans in Europa, tussen de arbeiders en de heersende klasse zijn niet meer zo groot als een eeuw geleden. De wederopbouw en de Europese economische samenwerking hebben ons veel goeds gebracht.
Ongelijk verdeeld
Tegelijkertijd zie je dat de welvaart niet bij iedereen gelijk terecht komt. Er zijn excessen (waar we duur voor betalen) zoals bankiers die lucratieve deals afsluiten en zich daar dik voor laten belonen (wat leidt tot het nemen van nog meer risico’s), en de mogelijkheid tot belastingontduiking en -ontwijking, waardoor Europa een biljoen euro misloopt; meer dan er in heel Europa aan zorg wordt uitgegeven.
En wat dacht je van het Stabiliteits- en Groeipact? Echt tot stabiliteit en groei leidt dat niet en de meeste economen zijn het erover eens dat alleen bezuinigen een slecht idee is. Het is toch bizar dat we in Europa wel regels hebben om te voorkomen dat landen te veel geld uitgeven, maar geen regels om te voorkomen dat de werkloosheid te veel oploopt of de sociale zekerheid wordt uitgehold?
Werknemer de dupe
Daarnaast zie je dat bepaalde wetten en regels anders uitpakken dan ze in eerste instantie bedoeld zijn. Door streng aanbestedings- en mededingingsrecht proberen aanbieders van diensten zo laag in te zetten dat ze in ieder geval nog iets verdienen. Goed voor degene die de diensten of producten moet aanschaffen, maar alleen op de korte termijn; het leidt ertoe dat aanbieders bezuinigen op loonkosten. En wie is de dupe daarvan?
Een ander voorbeeld is de dienstenrichtlijn, die ertoe heeft geleid dat pseudo-zzp-ers hier weliswaar feitelijk in loondienst zijn, maar onder het minimumloon kunnen werken.
Tijd voor herbezinning; tijd voor een sociaal Europa
Bestaande en nieuwe Europese wetten hebben effecten in Nederland. Ze moeten dan ook in Nederland besproken worden. Niet alleen in het Europarlement door Europese professionals, maar door, met en namens de mensen die er profijt van ondervinden, of juist niet.
Het is dan ook tijd om op een andere manier naar Europese politiek te kijken. Weg van de techniek, weg van de agenda van de Commissie maar vanuit de vraag wat het betekent voor de inwoners van Europa.
