Een van de argumenten tegen het Koningshuis is dat politieke macht gebaseerd moet zijn op democratische legitimatie. Mensen die dit argument gebruiken tegen het Koningshuis, moeten zich ook realiseren dat niet alle andere macht in Nederland democratisch gelegitimeerd is. Zoals de Koning tegenmacht biedt aan de overheid, kan het poldermodel ook alleen blijven bestaan als de verschillende machten elkaar daar in evenwicht kunnen houden. Door de toenemende zwakte van de bonden kan je je afvragen of de Polder nog een lang leven beschoren is. En dan?
De route die de Gouden Koets rijdt, vermijdt de Plaats en de Hofvijver. Een mooi verhaal is dat zowel de route ontworpen is, als de beelden van Van Oldenbarnevelt en De Witt zo geplaatst zijn, dat de Koningin er niet mee geconfronteerd hoeft te worden tijdens haar tocht. Bij de terechtstelling cq de moorden op deze grootste Nederlanders speelden de Oranjes immers een grote rol. Ik geloof er geen biet van; net als het verhaal dat Willem van Oranje met zijn rug naar Societeit de Witte staat vanwege de historisch-republikeinse achtergrond van die club. Op oude foto’s stond Willem een kwartslag gedraaid, dus oorspronkelijk was het in ieder geval niet zo.
De opening van het parlementaire jaar werd traditiegetrouw aangegrepen om te protesteren. Wat dat betreft staat de waxinelichtgooier (ik wou dat ik dat eens kon leggen bij Wordfeud) in een lange traditie. Vanaf 1911, precies een eeuw geleden dus, tot 1932 werd op “Rode Dinsdag” gedemonstreerd voor algemeen kiesrecht en andere rechten voor gewone mensen. In 1932 viel bij rellen een dode. In dat jaar verstoorde het communistische Kamerlid David Wijnkoop het voorlezen van de troonrede, maar zijn geschreeuw werd overstemd door de aanwezigen die het Wilhelmus aanhieven.
Of het nu door de aanhoudende verstoringen van de openbare orde, de angst voor de vakbeweging (althans haar leden), oprechte begaandheid met het lot van de werknemers, de Duitse visie op staatsordening komt of een combinatie; in ieder geval kent Nederland een traditie van gematigd corporatisme dat bekend staat als het Poldermodel. Roeland Audenaerde zegt dat het Poldermodel is bedacht door Louis de Bonald (1754-1840), maar dat proefschrift moet ik nog lezen.
Hoe dan ook: werkgevers, bonden en de Overheid maken afspraken over arbeidsvoorwaarden. Zij kunnen alleen aan tafel zitten met een mandaat, en bij de bonden staat dat onder druk.
Immers: zowel het lidmaatschap van de Bonden als de mate van betrokkenheid zijn tanende. Het aantal leden neemt af en vergrijst. Zelfs aan een belangrijk onderwerp als het Pensioenakkoord neemt maar een klein gedeelte van de leden deel. Het onderlinge geruzie is een derde probleem. De status van de bonden, en daarmee het mandaat neemt af. Dat is niet alleen een probleem van de bonden, maar ook van de het poldermodel.
Dit zou een uitnodiging moeten zijn aan de politiek om meer verantwoordelijkheid naar zich toe te trekken en werknemersbelangen beter te verdedigen maar kan bij dit werkgeverskabinet ook makkelijk leiden tot een al te eenzijdig verdedigen van het werknemersbelang. Ook werkgevers moeten zich dit realiseren en zich terughoudend opstellen om verdere spanningen in onze samenleving te voorkomen.
