Voor wie graag grenzen oversteekt is in min of meer rechte lijn van Katowice naar Dresden rijden een uitkomst. Fraaie rit bovendien. Je rijdt afwisselend door Polen, Tsjechië en Duitsland. Onhandig daarbij is dat je zowel Euro’s, Kronen als Zloty’s bij je moet hebben, want bij veel kleine winkeltjes (en daar doe je natuurlijk je boodschappen) kan je niet pinnen, en andere munten dan de lokale worden niet geaccepteerd. Bij de grotere winkels kan je pinnen, of gewoon met Euro’s of wat dan ook betalen, maar het liefst met Euro’s. Eindeloze bossen, heerlijke heuvels. Ik had vaak geen zin om te stoppen om mijn camera aan te zetten, en aan het eind van de dag waren de batterijen op, dus de beelden zijn niet representatief. Bovendien was ik afgeleid door de natuur. Overigens moet je voor de rit tussen Katowice en Dresden toch wel een uur of 12 uittrekken als je rustig aan in een rechte lijn wil rijden; via de snelweg duurt het een uur of 4,5, denk ik.
We vergeten snel. Als ik aan mijn kinderen uitleg dat ik vroeger wel eens met de trein naar België ging en ze vertelde dat er bij Roosendaal grenspolitie en een geldwisselaar de trein binnenkwam kijken ze me vreemd aan. Het is allemaal vooruitgang, behalve dan het treinverkeer tussen België en Nederland, want mede dankzij de misvatting dat privatisering gelijkstaat aan verbetering is maar nauwelijks treinverkeer mogelijk.
En dan het grensverkeer in Noord-Bohemen! In min of meer hetzelfde landschap kan je een keer of 6 de grens over. Prachtig motorrijden daar, en het mooiste heb ik niet eens gefilmd: Sachsisch en Boheems Zwitserland. Wie dat niet gezien heeft, heeft iets gemist. Vroeger kon je bij iedere grensovergang toch een halve dag tegen worden gehouden; nu merk je niet eens dat je in een ander land zit, anders dan aan groene in plaats van blauwe naamplaatsbordjes in Tsjechië.
Niet rijden is zonde van de tijd, maar een kopje koffie op een marktplaats leidt soms tot interessante gesprekken. Ik vroeg me telkens vooral af, bij wat oudere bewoners, hoe ze de overgang van de oude (voor 1989) naar de huidige tijd ervaren. Ik hoorde het verhaal van iemand die om carriere-technische redenen in de jaren ’80 lid was geworden van de SED; de voormalige communisten mogen hem niet omdat hij laat communist werd, en de anderen mogen hem niet omdat hij communist werd. Zo zie je maar: je kan beter je eigen idealen volgen en daarnaar handelen, dan je overtuigingen aanpassen aan je carrierewensen.
Ik vroeg me af of mensen niet bang waren, met de Stasi en zo. “Natuurlijk. Je zei in het openbaar wat anders dan wat je eigenlijk vond, en zelfs in de buurt van je kinderen keek je uit. Maar tegenwoordig kan je ook niet alles zeggen.”
En het hangt er vol met verkiezingsposters van de NDP en AfD. Het is zo’n beetje het Vreewijk van Europa. Prachtige omgeving, maar veel mensen die zeggen dat vroeger alles beter was en de regering niet genoeg voor ze zorgt. Oh, en alles is de schuld van Europa en de buitenlanders natuurlijk. Het gebied is symbolisch voor alles wat er in Europa gebeurt, alles wat er gebeurd is, en hoe makkelijk je dat kan vergeten.
