Vanochtend werd ik wakker in hotel Lau Loene (het heet eigenlijk Tau Lünne, en is best een aanrader) en vertrok ik naar Hannover.
Over mijn overgrootmoeder heb ik eerder geschreven. Zij is geboren in Leipzig, opgegroeid in Dresden, opgesloten in Theresiënstadt, opgevangen in Deggendorf en kwam uiteindelijk terecht in het verdrietige Iserlohn. Haar naam was Maria Weinberg, en dankzij een archiefje weet ik behoorlijk wat van haar leven. Over haar moeder, Anna, weet ik niet veel.
Anna Weinberg was de dochter van Gustav en Julie Weinberg – Weinberg. Op 6 februari 1855 is ze in Hannover geboren. Op 12 september 1887 vertrok ze naar Hamburg, en ze overleed op 27 maart 1910 in Hannover overleden. Ze trouwde met Hermann Bauchwitz. Ze kregen op 9 maart 1883 een zoon, Kurt. Op 3 juli 1887 volgde een dochter. Ze werd ingeschreven als Maria Bauchwitz. Hermann maakte dat niet meer mee; hij was even daarvoor, op 19 juni 1887 in de psychiatrische inrichting van Alt Scherbitz overleden.
Omdat het duidelijk was dat Hermann de vader niet kón zijn, werd de achternaam van Maria veranderd in Weinberg. Of haar biologische vader, de journalist Fedor Freund (geboren te Myslowitz op 25 juli 1861) een duurzame relatie onderhield met Anna weet ik niet; in ieder geval trouwde hij met Anna Sophia Reuter.
Maria kwam bij een pleegfamilie terecht: de familie Hoyer. Ze kreeg hun achternaam, maar toen ze met haar pleegbroer trouwde veranderde haar achternaam weer terug in Weinberg.
De zoon van Anna, Kurt, vertrok in 1900 op 17-jarige leeftijd naar Argentinië. Ik heb een paar brieven van hem, en een brief van Maria als antwoord. Het lijkt erop alsof die niet verstuurd is . In één van haar brieven heeft ze het over het graf van haar moeder Anna. In Hannover.
Een paar weken geleden stuurde ik een mail naar Peter Schulze, geschiedschrijver van de Joden in Hannover, Ik vroeg hem of hij wist of het graf van Anna Weinberg nog bestond. Binnen tien minuten stuurde hij me bericht dat ik waarschijnlijk Anna Bauchwitz geboren Weinberg bedoelde.
Vandaag bezocht ik met Peter één van de drie Joodse begraafplaatsen in Hannover. Het graf van Anna Weinberg was snel gevonden. Wat ons opviel: hoewel haar man overleden was, haar zoon in het buitenland woonde en haar buitenechtelijke dochter in een pleeggezin zat in Dresden was er een prachtig graf met dito steen. Opmerkelijk, want dat kost geld. Wie onderhield haar en wie betaalde haar grafsteen? We vertrokken er met meer vragen dan antwoorden.
Overigens is er nog een link met Hannover. Zoals ik hierboven schreef trouwde Maria Weinberg met haar pleegbroer Paul Otto Hoyer. Ze kregen twee kinderen en toen ging Paul Otto vechten in de Eerste Wereldoorlog. Maria werd zwanger van haar baas: Hans Kirschstein. Het resultaat was Heinz Weinberg; mijn grootvader. Ze scheidde van Hoyer, inmiddels een groot antisemiet, die niet met een Jodin getrouwd wilde zijn, maar wel van één Jodin hield, althans: nog drie keer zwanger maakte.
Hans Kirschstein had buiten mijn grootvader nóg twee kinderen; een zoon en een dochter. Soms bezocht mijn grootvader zijn vader, vertelde hij me wel eens. Hij moest zich dan extra netjes gedragen. Maar de laatste keer dat mijn grootvader zijn vader en zijn halfbroer zag, was toen ze gezamenlijk dwangarbeid verrichtten. De zoon is in Auschwitz overleden en Kirschstein senior is met zijn dochter Charlotte naar Zuid-Amerika gevlucht. Charlotte trouwde en kreeg een zoon die in Hannover woont.
Hij vindt dit maar een vreemd verhaal.
Ik ook.
Wat een bijzonder verhaal weer Robbert en een flitsend filmpje hoor. Ga zo door en pas goed op! Hartelijke groeten van Jan