Deggendorfer Gnad

Vanochtend ben ik uit Praag vertrokken. De afgelopen twee dagen waren er prachtig; een half mensenleven geleden heb ik er aan bijgedragen daar een studentenvereniging op te richten, en had ik er een vriendinnetje en bijna een hotel. Alle reden om even langs te gaan als tussenstop. Ik ben onderweg van Den Haag naar Den Haag, en rijd via Göttingen, Leipzig, Dresden, Praag (dus) en ben nu in het Beierse Deggendorf.

In 1338 is hier de synagoge verwoest en de hele Joodse gemeenschap uitgemoord. De lokale gemeenschap was zo niet alleen van een aantal schulden verlost, maar eigende zich ook de bezittingen van de Joden toe, waarop een rijk stadje ontstond. Ruim twee weken later sprak de lokale Hertog de inwoners van het stadje vrij, en  op de plaats waar vroeger de synagoge stond, verrees een kerk, die in 1360 ingewijd werd. Vanaf 1361 werd deze kerk een bedevaartplaats; er was inmiddels met terugwerkende kracht een andere reden gevonden om de kerk te bouwen: Joden zouden de 10 exemplaren van de hosti buitgemaakt hebben, en die na  rituele mishandeling verstopt hebben in een bron. Op deze plek kwam die kerk.

Ieder jaar kwamen de pelgrims weer, wat Deggendorf een boel geld opleverde. Vanaf 1967 vond men het verhaal van de Hostischennis en de Goddeloze Joden wat cru worden, en vanaf 1993 werd de bedevaart verboden.

Maar dit is allemaal niet de reden dat ik hier ben, ook al bevind ik me tegenover die kerk. Na de bevrijding van Teresienstadt kwam een groot aantal van de gevangenen in zogenaamde DP (“displaced persons”)-kampen terecht. Zo ook mijn overgrootmoeder, Maria Weinberg, die niet meer terugkon naar Dresden, aangezien Dresden nauwelijks meer bestond. Hier in Deggendorf woonde ze enige tijd; ik weet niet precies hoe lang. Daarna vertrok ze naar Iserlohn.

Niets herinnert aan het DP-kamp, hoewel de gebouwen er nog staan. Wel is op de immense begraafplaats van Deggendorf een klein Joods hoekje waar zich zo’n tien graven bevinden van mensen die Teresienstadt wle overleefd hebben, maar Deggendorf niet.

De omgeving is mooi, het eten is goed, de kleding van de serveersters is gecreeerd rond het thema “decollete”. Er is nu een doprsfeest aan de gang en de mensen zijn vrolijk.